Denk je ook wel eens bij jezelf als je opstaat: “Vanavond ga ik weer eens lekker een rondje hardlopen.”. Maar als het dan eenmaal avond is kijk je toch liever Netflix dan dat je gaat sporten?
Gelukkig ben je echt niet de enige die dit wel eens heeft. Er zit een soort afwijking tussen je intentie en je gedrag, ook wel de intention-behaviour gap genoemd. Wat dit nou precies inhoudt en hoe je hiermee om kan gaan, ga je lezen in deze blog.
Maar eerst, wie ben ik nou en waarom zou je dit lezen?
Sommigen van jullie zullen mij al wel kennen, maar voor wie dat niet het geval is zal ik mijzelf eerst even kort voorstellen. Mijn naam is Jelle en ik ben een gedragspsycholoog. Afgelopen jaar ben ik bezig geweest met achtergrondprocessen bij De Beweegreden en vanaf nu begin ik met het schrijven van blogs. In deze blogs wil ik je meenemen in de psychologie van bewegen en voeding, en hoe gedragsverandering processen dit kunnen beïnvloeden. Verder probeer ik je altijd wat concrete tips, onderbouwd vanuit de wetenschap, te geven die wellicht jouw dagelijkse keuzes positief zullen veranderen.
Goed, het was dus ochtend en het hardloopplan was gemaakt, maar de bank zag er aan de andere kant ook wel verleidelijk uit. Je kan zeggen dat de intentie die er in de ochtend was, niet is vertaald in daadwerkelijk gedrag. Gelukkig zijn we niet de enigen die hier wel eens mee te maken hebben. In een onderzoek van Sheeran en Webb is te lezen dat zo ongeveer de helft van de intenties die mensen maken, worden vertaald in daadwerkelijke acties1. Maar wat zijn die intenties nou precies en hoe kunnen we er voor zorgen dat we die intenties wel in gedrag kunnen omzetten? De intentie is een voornemen om een bepaalde actie te ondernemen2. Intenties zijn een belangrijke voorspeller van gedrag volgens vele theorieën in de gedragspsychologie. Dus zonder intentie heb je hoogstwaarschijnlijk geen gedrag. Maar zoals we net hebben gezien staat het hebben van een intentie niet gelijk aan gedrag.
Er zijn grofweg twee manieren om daadwerkelijk gedrag te kunnen vertonen. Zo kunnen we er allereerst voor kiezen om onze intenties te verhogen of als tweede om de kloof tussen intentie en gedrag te verkleinen. Het aanpakken van je eigen intenties is een super interessant onderwerp, maar gezien het feit dat je deze blog leest, zal dat wel goed zitten ;). Voor nu gaan we inzoomen op de kloof tussen intentie en gedrag. De wetenschap kent twee interessante technieken die je kan inzetten om de kloof te verkleinen, namelijk implementatie intenties en publieke verplichting.
Een implementatie intentie is simpel gezegd een plan dat je voor jezelf maakt. In dit plan maak je je intentie zo specifiek mogelijk zodat je bijna jezelf verplicht het plan uit te voeren3.De essentie van dat plan is dat een duidelijke aanwijzing in je omgeving, die je herinnert aan je beoogde gedrag. Wat belangrijk is, is dat jij zelf die implementatie intentie maakt en een duidelijke ‘als … dan …’ volgorde aanhoudt. Een voorbeeld: “Als ik vanavond om 8 uur de borden in de vaatwasser heb gezet, dan ga ik mijn hardloopschoenen aantrekken”. Het is hier belangrijk dat je zo concreet mogelijk formuleert welke actie volgt op een specifieke situatie. Uit onderzoek blijkt dat het maken van zo’n implementatie intentie een drastisch groot effect heeft op je daadwerkelijke sportgedrag dan wanneer je alleen wordt gemotiveerd om meer te sporten4.
De tweede manier staat bekend als publieke verplichting wat inhoudt dat je aan iemand anders je intenties kenbaar maakt5. Zo zou je bijvoorbeeld tegen een vriend of vriendin kunnen zeggen dat je de intentie hebt om twee keer per week te gaan hardlopen.
Door publiekelijk kenbaar te maken dat je een bepaalde intentie hebt, zorgt dat ervoor dat er een groter gevoel van verantwoordelijkheid is om de intenties uit te voeren. Verder is het zo dat mensen graag consistent willen overkomen, dus wie a zegt, moet ook b doen. En is het zo dat mensen niet graag in de ogen van anderen falen. Wanneer je zegt iets te gaan doen en er dan geen navolging aangeeft, heb je gefaald. Dus wanneer je publiekelijk kenbaar maakt iets te willen doen, zal je dat ook daadwerkelijk eerder doen6.
In deze blog hebben we het gehad over de kloof tussen intentie en gedrag met betrekking tot fysieke activiteit. Over hoe er wel een intentie kan zijn om te gaan sporten, maar dat het soms lastig kan blijken om die intentie in daadwerkelijk gedrag te vertalen. Om de kloof kleiner te maken, kan je gebruik maken van implementatie intenties in de vorm van specifieke als … dan … plannen. Ook kan je gebruik maken van een publieke verplichting door je naasten te vertellen wat je intentie is. Nu we weten hoe je de intentie-gedrag kloof kleiner kan maken, gaan we in de volgende blog kijken naar hoe we dit gedrag kunnen vasthouden middels gewoontes.
1Sheeran, P., & Webb, T. L. (2016). The intention–behavior gap. Social and personality
psychology compass, 10(9), 503-518.
2Bratman, M. (1987). Intention, plans, and practical reason (Vol. 10, p. 20). Cambridge, MA:
Harvard University Press.
3Prestwich, A., Sheeran, P., Webb, T. L., & Gollwitzer, P. M. (2015). Implementation
intentions. Predicting health behavior, 3, 321-357.
4Milne, S., Orbell, S., & Sheeran, P. (2002). Combining motivational and volitional
interventions to promote exercise participation: Protection motivation theory and
implementation intentions. British journal of health psychology, 7(2), 163-184.
5Staats, H., Harland, P., & Wilke, H. A. (2004). Effecting durable change: A team approach
to improve environmental behavior in the household. Environment and behavior,
36(3), 341-367.
6Nyer, P. U., & Dellande, S. (2010). Public commitment as a motivator for weight loss.
Psychology & Marketing, 27(1), 1-12.