Roken, een zak chips pakken als je op de bank zit, of snoep eten als je je verveelt. Allemaal voorbeelden van slecht gewoontegedrag waar we ons wel in kunnen vinden. We weten allemaal dat het slecht voor onszelf is, maar toch doen we het. Hoe kunnen we een patroon van onze slechte gewoontes doorbreken en ze vervangen door goede gewoontes? Dat en meer is te lezen in deze blog.
Waar komen slechte gewoontes vandaan? Slechte gewoontes zijn, net als elk ander gewoontegedrag, een automatische reactie op een bepaalde trigger. Omdat we voor zo veel beslissingen per dag staan, heeft ons brein geleerd dat automatische reacties rust geven aan ons brein1. Eigenlijk is het dus heel fijn dat we automatische reacties hebben, omdat we anders psychisch vermoeid zouden zijn na een dag. Slecht gewoontegedrag is gedrag dat je ooit jezelf hebt aangeleerd als juiste reactie op een bepaalde situatie. Een slechte gewoonte heeft een positieve uitkomst op de korte termijn, maar heeft schadelijke gevolgen voor de lange termijn2. Vaak komt deze gewoonte voort uit stress of verveling. Dus je rookt, zonder het door te hebben, een sigaret omdat je denkt dat dat je stress kan verlichten of je gaat snacken uit verveling.
Slechte gewoontes doorbreken is een lastig verhaal. Hoeveel pogingen heb je al gedaan om te stoppen met roken of om te stoppen met snacken? Dit is gedrag dat niet zomaar 1,2,3 te stoppen is, vandaar dat er ook geadviseerd wordt om niet het gedrag te stoppen, maar te vervangen. Als je bijvoorbeeld altijd gaat roken als je gestresst bent, kun je niet zeggen het simpelweg niet meer te doen. In plaats daarvan, moet je een vervangend gedrag hebben voor wanneer je gestresst bent (zoals 10 jumping jacks doen). Vervangend gedrag heeft daarbij een langduriger effect dan wanneer je stopt met bepaald gedrag. Dit is omdat je brein een nieuwe connectie maakt tussen trigger en gedrag. Als je volledig stopt, kan het zien van een bepaalde vriend er, bijvoorbeeld, weer voor zorgen dat je begint met roken3.
Is het dan helemaal niet mogelijk om slechte gewoontes te doorbreken? Jawel, maar dan bestaat er een kans dat je uiteindelijk terugvalt in je slechte gedrag. Ik zou het dan ook niet aanraden, maar vind je het nou lastig om een goed vervangend gedrag te vinden? Dan heb ik hieronder nog een drietal manieren om je oude gewoontes te doorbreken.
- – Allereerst kan je de omgeving aanpassen. Als je altijd gaat roken als je drinkt in een bar, stop met drinken in een bar. Eet je te veel koekjes als je je verveelt? Gooi alle koekjes weg.
- – Ten tweede kun je jouw plan met iemand delen. Hierdoor hou je elkaar verantwoordelijk. Als je samen besluit om niet meer te snoepen, kan je bij elkaar checken hoe het gaat.
- – Als derde kun je visualiseren dat jij succes hebt. Visualiseren is een mooie manier om te voelen hoe het is om succes te hebben. Stel je dus voor hoe je je zou voelen als je gezond eten hebt gemaakt in plaats van een zak chips te hebben gegeten.In deze blog hebben we gekeken naar slechte gewoontes. Deze ontstaan als automatische reactie op een bepaalde trigger. Het beste kunnen deze reacties worden vervangen door een beter of gezonder soort gedrag. Als dat lastig is, kan er voor gekozen worden om de omgeving aan te passen, je plan te delen, of te visualiseren. Dat was ‘m weer voor deze keer. In de volgende blog gaan we kijken naar intrinsieke vs. extrinsieke motivatie.
1Simon, H. A. (2013). Administrative behavior. Simon and Schuster.
2Jager, W. (2003). Breaking bad habits: a dynamical perspective on habit formation and change. Human Decision-Making and Environmental Perception–Understanding and Assisting Human Decision-Making in Real Life Settings. Libor Amicorum for Charles Vlek, Groningen: University of Groningen.
3Wendy Wood and Dennis Rünger, “Psychology of Habit,” Annual Review of Psychology 67, no. 1 (2016), doi:10.1146/annurev-psych-122414–033417.
